Τιμή στους Δάσκαλους του Γένους

Αυτές τις μέρες, γιορτάζοντας σε όλα τα  ελληνικά σχολεία του εξωτερικού, την εθνική μας γιορτή, την επέτειο της έναρξης της επανάστασης του 1821, έχουμε ένα επιπλέον λόγο να είμαστε υπερήφανοι. Ο ελληνισμός της διασποράς, βοήθησε αποφασιστικά στον ξεσηκωμό  του γένους, οργανώνοντας τη Φιλική Εταιρεία, δημιουργώντας κλίμα υπέρ των επαναστατημένων Ελλήνων σε όλη την Ευρώπη και βοηθώντας οικονομικά τον αγώνα σε όλες του τις φάσεις. Συνεπώς οι Έλληνες της ομογένειας, απέδειξαν από τότε, πως είναι όχι μόνο ένα δημιουργικό τμήμα του έθνους αλλά και ταυτισμένο με τον υπέρτατο αγώνα μας για την ελευθερία.  
Ένας ακόμη λόγος που θα πρέπει να κάνει ιδιαίτερα υπερήφανους, τούτες τις μέρες, όσους συμμετέχουν ενεργά στην ελληνόγλωσση εκπαίδευση, είναι η μεγάλη σημασία που είχε για την απελευθέρωσή μας  η ελληνική παιδεία. Στην σκλαβωμένη για περισσότερα από 400 χρόνια πατρίδα, η γλώσσα, οι παραδόσεις, η πίστη και η εθνική συνείδηση των Ελλήνων δεν έσβησαν με τη βοήθεια φωτισμένων πνευματικών προσώπων, που αναφέρονται στην ιστορία μας ως οι Δάσκαλοι του Γένους.

Η δράση τους  ήταν πολυδιάστατη. Οι ίδιοι σπούδαζαν είτε στην  τουρκοκρατούμενη Ελλάδα είτε στα Επτάνησα είτε στο εξωτερικό. Πολλοί ήταν ή έγιναν αργότερα κληρικοί. Δίδασκαν σε εκκλησίες, σε σχολεία αλλά και σε δημόσιους χώρους. Κάποιοι έγραφαν σε εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία τα οποία τυπώνονταν είτε με την υποστήριξη της εκκλησίας είτε με πρωτοβουλία εύπορων Ελλήνων της διασποράς.
Οι Δάσκαλοι του Γένους επηρεάστηκαν από το ρεύμα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού που δημιουργήθηκε με βάση τις αξίες του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Μέσα από τη διδασκαλία τους μετέφεραν στους σκλαβωμένους Έλληνες νέες φιλελεύθερες ιδέες πάνω στις οποίες στηρίχθηκαν πολλά επαναστατικά κινήματα  της εποχής, όπως η Γαλλική Επανάσταση.

Μεθόδιος Ανθρακίτης (1660-1749). Θεολόγος, παιδαγωγός και μαθηματικός. Από τους πρώτους πνευματικούς ηγέτες του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.

Ευγένιος Βούλγαρης ( 1716-1806). Σπουδαίος παιδαγωγός που με το πλούσιο του έργο θεμελίωσε μια νέα εποχή στην ιστορία της ελληνικής παιδείας. Μετέφρασε στα ελληνικά το έργο του Βολταίρου.

Νεόφυτος Δούκας ( 1760-1845). Λόγιος, κληρικός με μεγάλο συγγραφικό έργο και σημαντική δράση
Άνθιμος Γαζής (1764-1828). Από τους πιο σημαντικούς διαφωτιστές, συγγραφέας και χαρτογράφος.
Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (1714-1779). Λόγιος μοναχός που ξεκίνησε τη δράση του από το Άγιο Όρος για να ιδρύσει πολλά σχολεία και να διδάσκει τους υπόδουλους Έλληνες καλλιεργώντας τόσο τη θρησκευτική πίστη όσο και την εθνική συνείδηση.

Υπάρχουν πολλοί σημαντικοί δάσκαλοι γνωστοί για τη συμβολή τους στην ίδρυση και λειτουργία σχολείων και τη διδασκαλία των ελληνόπουλων στα χρόνια της σκλαβιάς όπως οι Δημήτριος Καταρτζής, Γρηγόριος Κωνσταντάς, Μιχαήλ Περδικάρης,  Δανιήλ Φιλιππίδης, Αδαμάντιος Κοραής, Μιλτιάδης Αγαθόνικος,  Χρήστος Βάφας, Γεώργιος Γεννάδιος, Ιωάννης Βορδόνης, Ιώσηπος Μοισιόδακας,  Δημήτριος Μπαρλαούτας,  Δημήτριος Παπαγιαννούσης,  Νεκτάριος Τέρπος,  Αλέξανδρος Τυρναβίτης, Αθανάσιος Ψαλίδας.

Μαζί τους και χιλιάδες άλλοι, μορφωμένοι ανώνυμοι εκπαιδευτικοί και κληρικοί που έκαναν έργο σπουδαίο  για τη διατήρηση της ταυτότητας του ελληνισμού στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς. Σε εκείνους είναι αφιερωμένο ένα μνημείο που βρίσκεται στην είσοδο της Παιδαγωγικής Ακαδημίας της Ρόδου, με την ακόλουθη επιγραφή:

ΣΤΟΝ ΑΓΝΩΣΤΟ ΠΑΠΑ ΚΑΙ ΔΑΣΚΑΛΟ ΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ Η ΠΑΤΡΙΣ ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΣΑ.